جزوه آموزشی کاردرمانی و فیزیوتراپی
مرکز جامع مراقبتی و توانبخشی مبتنی بر خانواده
نوید مهر
راهنمای آموزشی و توابخشی بیماران
فیزیوتراپی و کاردرمانی
اولین دوره ضمن خدمت مراقبین مرکز نوید مهر اهواز
اردیبهشت 94
کاردرمانی و فیزیوتراپی
توانبخشی (Rehabilitation)
1- فیزیوتراپی : هدف از فیزیوتراپی كودكان فلج مغزی كمك به این افراد به منظور دستیابی آنها توانمندیهای جسمی حركتیشان می باشد.
2- كاردرمانی : كاردرمانی یك سری فعالیتهای هدف مند را به منظور افزایش استقلال مهارتهای حركتی درشت و ریز طراحی می كند. كاردرمان به كودك فلج مغزی در استفاده از وسایل تطبیقی از قبیل وسایل مورد نیاز جهت نشستن، حمام كردن، ایستادن و غذا خوردن و ... كمك می نماید.
3- گفتاردرمانی : هدف گفتاردرمانی تسهیل و بهبود مهارتهای ارتباطی كودك فلج مغزی می باشد. یك كودك فلج مغزی ممكن است نیاز به كمك در زمینه غلبه بر یك مشكل خفیف تلفظ داشته باشد یا اینكه ممكن است او نتواند از طریق گفتاری و كلامی با دیگران ارتباط برقرار كند و نیازمند یك روش غیر كلامی جهت برقراری ارتباط باشد. كه از جمله این روشها می توان به روش ارتباط از طریق چشم، زبان اشاره، عكس خوانی و ارتباط از طریق دستگاههای الكترونیكی اشاره كرد.
الف– ارتوزها، قالب های گچی و اسپلینت ها
برای اكثر كودكان فلج مغزی بمنظور تقویت روشهای توانبخشی اغلب ارتوز، اسپلینت و قالب های گچی تجویز می شود. این وسایل به حفظ و ایجاد ثبات در مفصل و قرار دادن مفصل در وضعیت صحیح و همچنین ممانعت از كشش بیش از حد عضلات كمك می كنند.
ب– روشهای درمان دارویی
ممكن است برای كودك مبتلا به فلج مغزی بدلیل شرایط خاصی نظیر ابتلا به تشنج یا سفتی های دردناك در نتیجه اسپاسمهای شدید از داروهای خاصی استفاده شود. سفتی عضلانی را می توان از طریق تزریق داروهایی ویژه ای از قبیل بوتوكس (Botox) برای مدت چند ماه مهار كرد.
ج- جراحی
ممكن است بمنظور كاهش اثر سفتی عضلانی برای ستون فقرات، لگن و پاهای كودك مبتلا به فلج مغزی یكسری جراحیهای ازتوپدی و بافت نرم برای او انجام شود. در این روشهای جراحی می توان با بلند كردن طول عضلات و انتقال تا ...... حركت كودك را تسهیل نمود. زمانی كه رشد كودك متوقف شود از روش درمانی جراحی استخوانی به منظور وضعیت دهی صحیح به استخوانهای فرد مبتلا به فلج مغزی نیز ممكن است استفاده شود.
گاهی اوقات متخصصین مغز و اعصاب ممكن است ریشه های عصبی كه كنترل تون عضلانی را بعهده دارند را نیز جراحی نماید. در این روش كه ریزوتومی انتخاب پشتی نامیده می شود هدف كاهش سفتی عضلانی می باشد.
كودكان فلج مغزی همانند سایر كودكان به محبت، توجه، عاطفه، صمیمیت و رابطه دوستانه و انسانی نیازمند می باشند.
وسایل تطبیقی
امروزه وسایل كمكی زیادی جهت كمك به افراد مبتلا به فلج مغزی وجود دارد. كه این وسایل به فرد كمك می كند تا براحتی فعالیتهای روزمره زندگی خویش را انجام دهد.
1-وسایل كمك حركتی
- ویلچر (دستی و الكترونیكی) - دوچرخه و سه چرخه های مخصوص
- رورؤك عصا و والكر
2-وسایل كمك ارتباطی
- تابلوهای سمبولیك
- دستگاههای الكترونیكی تركیب كننده صوت
- كی بردهای مخصوص
3-تسهیلات كمكی فعالیت های روزمره زندگی
- درهای الكترونیكی كه بطور اتوماتیك باز و بسته می شوند
- وسایل تغذیه ای (از قبیل قاشق و ...) با دستهای بلند
- چسب های گرفتن
- سیستمهای كنترل محیطی
البته وسایل فوق الذكر بسته به فرهنگ و نوع كشور متغیر می باشند.
4-توجه به توانمندیهای كودك
از آنجائیكه معلولیت كودك كاملاً مشخص است و میزان درمان آن نیز تا حد زیادی قابل پیش بینی است، رسیدگی به سایر توانمندیها و استعدادها و از طرفی توجه به سلامت روحی كودك از اهمیت بالایی برخوردار باشد. متأسفانه بسیاری از اوقات قربانی مشكلات جسمی كودك می شوند.
توصیه های بیشتر
1- ارزیابی كودك توسط یك روانشناس به منظور بررسی برخی اختلالات یادگیری كودك و انجام آزمایشهای خاص به منظور جبران به موقع مشكلات.
2- اهمیت به آموزش كودك و ایجاد مهارتهای مختلف اعم از مهارت خودیاری، مهارتهای اجتماعی، حركتی، آموزشهای تحصیلی و غیره.
بسیاری از كودكان با مشكلات جسمی از هوش و استعداد خوبی برخوردارند كه پرورش مهارتها و استعدادها خصوصاً در سنین قبل از دبستان می تواند در ایجاد اعتماد به نفس بیشتر كودك در مدرسه و مراحل بعدی زندگی او نقش به سزایی داشته باشد.
3- لازم به ذكر است كه كودكان با مشكلات جسمی شدید كه شاید از رفتن به مدرسه محرومند از یادگیری و آموزش محروم نیستند و نباید محروم شوند.
4- كودكانی در عین حال از نظر ذهنی نیز دارای محدودیتهایی هستند را می توان با مشاوره و اهتمام به توانمندسازی كودك در خودیاری و استفاده از توانمندیهایش بهبود بخشید و شاید این امر از اهمیت بیشتری برخوردار باشد
آشنایی با رشته ی کاردرمانی
وقتی شما کاردرمانی را به عنوان یک شغل انتخاب میکنید در واقع در زندگی افرادی که دارای مشکل هستند تاثیر گذار میشوید. و حرفه ای را انتخاب کرده اید که شما را فرد بسیار مهمی درزندگی افراد ی میکند که مشکل یا ناتوانایی های از قبیل : فلج مغزی - سکته مغزی-اسکلروزیس متعدد(ms)-عقب مانده ذهنی -افراد با مشکل قطع نخاع یا افرادی که از بیمازی های روانی رنج می برند.
کار تخصصی کار درمانگران با چنین افرادی باعث میشود تا این افراد بتوانند به طور مستقل به زندگی خود ادامه دهند.و فرد مورد نظر را از درمان مناسب برخوردار نمایند تا برای ادامه زندگی به صورت خودیار عمل کرده و توانایی زندگی مستقل را به دست اورد. و نیز انهایی که توانایی کار کردن را دارا هستند بتوانند با داشتن درامد زندگی خود را اداره کنند.
کار درمان چگونه عمل میکند:
کار درمانی بر مبنای فعالیتهای روزانه زندگی در زنگی فردی که نیاز به کار درمانی دارد برنامه ریزی میکند در درمان یک فرد با مشکلات حرکتی اولین توجه بر انجام دادن فعالیتهای روزانه مثل لباس پوشیدن . شانه کردن سر . نظافت و حمام کردن و نیز غذا خوردن فرد میشود. وقتی این توانایی در فرد ناتوان شکل گرفت برنامه کار درمانی باعث میشود که خانواده معلول در برنامه روزانه فرد معلول دخالت کرده و باعث اشتغال فرد معلول شوند یا در جستجوی کار برای فرد معلول شوند وبا کمک به او امکان باز توانی فرد معلول را فراهم میکنند.تمامی مشکلاتی که فرد در طول زندگی روزمره با ان روبرو است باید توسط کاردرمانگر پی گیری و امکان بر طرف شدن ان فراهم شود یکی دیگر از وظایف کار درمانگران فراهم نمودن زمینه های اموزشی برای افراد تحت پوشش میباشد تا بتواند امکان نگهداری شغل را در جامعه برای فرد معلول فراهم اورد ونیز زمینه استخدام در شغلی مناسب را برای فرد فراهم نماید.
هدف کاردرمانگران در افرادی که تحت عنوان بیمار روانی طبقه بندی شده اند بستگی به توانایهای این افراد دارد که تا چه حد قدرت اداره خود را دارا هستند وتا چه حد میتوانند به صورت مستقل عمل کنند.
کار درمانگر باید در تمامی مراحل زندگی بیمار به صورت فعال انجام وظیفه نماید از تفریح گرفته تاکنترل زمان و میزان بازدهی در زمان کار و ....
چه نوع کارهایی را بایدکاردرمانگر در یک روز کاری دنبال کند:
این مساله در ارتباط با موقعیت شغلی فرد معلول میباشد و فعالیت کاردرمانگر در رابطه با نوع درمان به این صورت خواهد بود: کمک به تحولات رشدی کودک نارس . به وجود اوردن محیط جاذب در اطراف فرد معلول به خصوص در مدرسه به وجود اوردن موقعیت مناسب برای ایجاد حس اعتماد در نوجوانانی که در مرحله ترک اعتیاد هستند . ایجاد موقعیت خوب در خانه برای بیمارانی که از ضایعه سکته مغزی یا قلبی رنج میبرند و احتیاج به کمک دارند. تجزیه وتحلیل مرحله به مرحله واحد کاری برای فرد معلول تا به توانایهای فرد معلول کمک کرده تا بتواند با شرایط شغلی خود را تطبیق دهد . برنامه ریزی و تحقیق منظم برای اندازه گیری میزان پیشرفت در درمان.
تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی:
کاردرمانی از جدید ترین رشته های توانبخشی است که به سرعت رو به گسترش می باشد فیزیوتراپی درمانی است که بر ای کمک به شخص ناتوان متمرکز میشود تا وی بتواند دوباره حرکات موثری در عضلات و مفاصل بدست اورد کاردرمانی روابط اجتماعی و روانشناختی را همانند عوامل جسمانی در نظر میگیرد و کمک میکند تا فرد بدون وابستگی به انجام فعالیتهای لازم در محیط خانه کار یا مدرسه بپردازد.همچنین کار درمانی بر خلاف فیزیوتراپی پیشرفت در استقلال کاری را برای بیمار ذهنی فراهم می اورد
.*با علم كاردرماني مي توان استفاده همزمان از عضلات و ذهن در ورزش ، تمرين ، بازي ، كارهاي دستي ، هنر و كار سلامتي افراد را تحت تاثير قرار داد.
*.با كار درماني كودكان معلول بجاي آنكه در تمام طول زندگي افرادي ناتوان و وابسته باشند ، مي توانند به استقلال برسند و در آينده تبديل به بزرگسالاني شوند كه بخوبي با معلوليت و محيطشان تطابق يافته اند .
كاردرماني در رابطه با افرادي كه مشكلات جسمي و عطفي دارند ،نقشِ مهمي داشته و آنها را در رسيدن به خود كفايي و استقلال كمك مي كند؛ بوسيله :
1- حفظ قدرت : بيماريها و صدمات ، شرايطِ فيزيكي و ذهني را تحت تأثير قرار مي دهند.كاردرماني به فعال نگه داشتن ذهن و عضلات كمك مي كند.
2-باز يابي حركت : به قسمتهايي از بدن كه در طي بيماري يا ضايعه در گير شده اند آموزش داده مي شود تا در فاصله زماني كه عضلات و مفاصل آسيب ديده ترميم مي شوند ، جايگزين آنها گردند.
3-رسيدن به استقلال : به افرادي كه مشكل دارند كمك مي شود تا فعاليتهاي روزانة خود را در خانه ، محيط كار و جامعه به انجام برسانند.
حيطه هاي كاري كاردرماني
1- كار درماني در بيماريهاي جسماني: جلوگيري از بيشرفت بيماري و معلوليت و باز گرداندن توانائي هاي از دست رفته تا حد امكان جهت باز گشت بيمار به زندگي مستقل قبلي است. بيماران و معلوليني كه در اين زمينه مورد بحث قرار ميگيرند افرادي هستند كه به علل مادر زادي و يا در اثر صدمات و بيماريهاي مغز و اعصاب ، ارتوپدي ، روماتولوژي ،و ... دچار كاهش دائمي يا موقتي توانائي هاي جسمي شده اند و قادر به ادامه زندگي بطور مستقل نيستند. از طريق كار درماني ، بزرگسالان مبتلا به ضايعات و ناتوانيها ، توان فيزيكي باقيمانده خود را افزايش داده و يا حفظ مي نمايد و به هر ترتيب ممكن ، زندگي هرچه طبيعي تر را باز مي يابند.
2-كاردرماني در بيماران رواني : كمك به تشخيص بيماري ، تشخيص نهايي و ترخيص از بيمارستان.برقراري ارتباط اصولي با بيمار ،بهبود و استقلال بخشيدن به سلامت رواني و جسماني بيمار و حمايت از وي ، تسهيل و سرعت بخشيدن به بهبودي بيمار ، كار درمانگر بعنوان يكي از اعضاي تيم درمان در هماهنگي كامل با ساير اعضاء نقش مهمي در درمان بيمار ايفا مي نمايد.
3- كار درماني براي كودكان مبتلا به فلج مغزي: كودكان مبتلا به فلج مغزي كودكاني هستند كه اختلال حركتي بارزترين علامت مشخصه آنها مي باشد. كاردرمانگر پس از ارزيابي بر اساس نوع بيماري و شدت ضايعه ، برنامه درماني را طرح و اجرا مي كند.
با ارزيابي كار درمانگر قادر به تشخيص و طبقه بندي انواع فلج مغزي فيزيولوژيك(انقباضي ، آتتوئيد، آتاكسيك ، ريجيديتي ، هيپوتوني و مختلط) و توپوگرافيك (كوادروپلژيك ،دايپلژيك ،همي پلژيك ،تري پلژيك و مونوپلژيك ) خواهد بود .اين ارزيابي شامل موارد زير مي باشد :
A) ارزيابي تونوسيته عضلات
b) ا رزيابي رشد رفلكسها
c) ا رزيابي وضعيت و حركت
d) ا رزيابي فعاليتهاي روزمرة زندگي
اهداف:
*.ايجاد تونيسيته عضلاني طبيعي
*. تقويت حركات ارادي فعال مفاصل
*.تحريك و تقويت واكنشهاي تعادلي و چرخشي و بهبود و تسريع مراحل رشد حركتي كودك
* رفع كوتاهي عضلاني و جلوگيري از انقباض عضلاني و بد شكلي مفاصل
.* تجویز وسایل کمکی برای تحرک مثل کراچ، واکر و ...
.* تحريك و تقويت حسها (باز آموزي حسي ) در مواردي كه اختلال حس وجود داشته باشد .
*. استقلال در انجام فعاليتهاي روزمره زندگي
كار درماني براي عقب ماندگان ذهني : كار درماني باكمك ارزيابي ، آموزش و تسهيل رشد ، كودكان عقب مانده ذهني را جهت تسلط بر خود و محيط در محدودة توانائي هاي تطابقي شان ياري مي نمايد.
عمده اهداف كار درماني براي عقب ماندگان ذهني عبارت است از:
ü تسهيل رشد در محدوده اي كه توقف عاطفي يا ذهني صورت گرفته است.
ü كاهش اثرات ناتواني هاي ذهني
Ü رشد و گسترش طرز تلقي و مهارتهاي پايه جهت كاركرد مستقل كه از طريق فعاليتهاي زير صورت ميگيرد:
فعاليتهاي آموزشي:
الف- حركات درشت - حركات ظريف - ادراكات حركت - يكپارچگي حسي
ب- فعاليتهاي خود نگهداري --خود مراقبتي -- فعاليتهاي داخل منزل - فعاليتهاي خارج منزل - فعاليتهاي عمومي
ت- فعاليتهاي حرفه اي: 1- ارزشيابي پيش حرفه ای 2- آموزش حرفه اي
ث- فعاليتهاي تطابقي : 1- وسايل كمكي موقت 2- وسايل كمكي دائمي
ج- روان درماني : 1- بازي درماني 2-رفتار درماني 3- موسيقي درماني
ح- مشاوره خانوادگي : 1- انفرادی 2- گروهي
فعاليتهاي فوق از طريق زير صورت مي گيرد: 1- بازي 2- كار
کاردرمانی در کودکان کم توان ذهنی
فرايند كاردرماني در كودكان كم توان ذهني
1 - ارجاع
كودكان كم توان ذهني ( عقب مانده ذهني ) ، اغلب از طريق روانپزشكان ، متخصصيناطفال و يا ديگر اعضاي تيم توانبخشي به كاردرماني ارجاع مي شود. كودكان عقب مانده ذهني كه آموزش پذير بالا و يا مرز مي باشند اكثرا" مشكلاتشان درهنگام رفتن به دبستان آشكار مي گردد كه از طريق مربيان مدارس به كاردرماني ارجاع مي شوند .
2-ارزيابي
جهت ارزيابي كودكان عقب مانده ذهني از روشهاي زير استفاده مي گردد :
1-مشاهده2 –مصاحبه -3تست هاي استاندارد
در ارزيابي كودكان عقب مانده ذهني ، كاردرمانگر موارد زير را دقيقا" مورد بررسي قراردهد ، و سپس بر اساس ارزيابي انجام شده همان موارد مورد آموزش قرار مي گيرد تا كودك را به سطح رشدي بالاتر برساند .
موارد ارزيابي و آموزش :
1-حركات درشت ( Gross Motor )
اين حركات شامل وضعيت :
1-نشستن 2 -ايستادن 3-راه رفتن4 -دويدن بالا و پايين رفتن از پله 5 -جفت پا پريدن 6-لي لي كردن 7-روي يك پا ايستادن
2- حركات ظريف (Fine Motor)
اين حركات شامل حركاتي مانند : 1-باز و بسته كردن دكمه و زيپ 2-طرز مداد به دست گرفتن 3-قيچي كردن4 -گره زدن 5- مهارت هاي دستي مانند تا كردن و پاره كردن كاغذ چيدن مكعب ها
خیلی از شما دوستان با کارهای فیزیوتراپی و کار درمانی اشنایی کامل ندارید.
ضایعات نخاعی به چند مدل هست. گاهی نخاع به کلی از بین میره و دو سر ارتباطی نخاع از هم جدا میشه و هیچ راه ارتباطی وجود نداره. گاهی هم نخاع دچار اسیب جزئی میشه و یا دچار کوفتگی میشه.
تمام کارهایی که ما اعم از فیزیوتراپی و یا کاردرمانی انجام میدیم فقط و فقط در جهت حفظ عضلات و تا حدودی پیشرفت و تحریک نخاع برای بهبود هست. دکتری همیشه میگفت اگر عضلاتت رو از دست بدی و روزی پیش بیاد که عمل پیشرفت کنه و بتونن نخاع رو ترمیم کنند شما نمیتونی راه بری. چون با وجود اینکه نخاع شما ترمیم میشه اما دیگه عضلات شما تحلیل رفته یا به کلی اب شدن. و قادر به ایستادن نخواهی بود. پس در درجه اول ما باید عضلات خودمون رو حفظ کنیم و مانع از تحلیل رفتن اونها بیشیم .
مراقبین با مقداری تلاش و صرف وقت میتوانند در منزل بیمار کار درمان انجام دهند. در برخی موارد با کمک گرفتن از یکی از عزیزان در منزل برخی کارهای مهم رو انجام میدهیم .
کارهایی که در منزل می توان انجام داد رو که همه توسط پزشک کاردرمان به ما اموزش داده شده است رو قصد دارم اینجا بیان کنم. تا دوستانی که بیشتر زمینه این رو دارن که در منزل فعالیت کنند بتونن آن را انجام دهند
ورزشهایی که خودتون میتونید انجام بدید به تنهایی
1. روی تشک دراز بکشید. و رو به بالا دستهاتون رو به زیر کاسه زانو ببرید از پشت زانوها، زانوهای خودتون رو بگیرید. طوری که بتونید زانو رو به سمت سینه بکشید و توی شکم جمع کنید. حالا وقتی با دو دست این کار رو میکنید به حالت دوچرخه یعنی یکی چپ یکی راست به سمت سینه بکشید. سعی کنید کمتر از دست کمک بگیرید و بیشتر از خود عضلات پا کمک بگیرد. در برگشت پا به حالت اولیه سعی کنید اگر میتونید با منقبض کردن عضلات ران و چهار سر ران پا رو در اختیار خودتون بگیرید و یواش اون رو به حالت اول یعنی باز برگردونید. اگر نه توانش رو ندارید خیلی کم از دستهاتون کمک بگیرد که پا از مسیرش منحرف نشه و در راستای خودش اروم طوری که فشار رو روی عضلات احساس میکنید به جای اول برگردونید. همینطور به صورت یکی چپ یکی راست انجام بدید.
2. با هر دو دست یک پا رو کامل جمع کنید توی سینه و دستهاتون رو به هم قلاب کنید و روی کاسه زانو بزارید و زانو رو در حالی که جمع شده توی سینه به سمت خودتون باز هم فشار بدید.یعنی طوری که سرتون بالا نیاد زانوهاتون رو تا جایی که احساس کشش و درد دارید توی شکم جمع کنید و فشار بیارید. این کار برای عضلات پشت کمر و همچنین عضلات پشت پا خوبه. سی ثانیه الی یک دقیقه نگه دارید و بعد پای بعدی رو انجام بدید.
3.همینطور که در مورد دوم گفتم اول یکی پا رو جمع کنید. اینبار از کاسه زانو پا رو نگیرید. بلکه دستها رو قلاب کنید و کف پا رو از دو طرف بگیرید طوری که دستها مثل طناب کف پای شما قلاب بشه. بعد سعی کنید که انگشتان پا رو به سمت خودتون بکشید طوری که رباط پشت قوزک پا کشیده بشه. این رو هم سی ثانیه تا یک دقیقه در این حالت فشار و کشش حفظ کنید و بعد پای دیگه رو انجام بدید. این کار باعث میشه چون نمیتونید راه برید رباط پشت پا کوتاه نشه و حالت ارتجاعی خودش رو از دست نده .
4.به حالت نشسته بشینید و تکیه به دیوار بدید. ببینید زانوها اگر ازشون کار کشیده نشه و تحرک نداشته باشند آب مابین مفاصل که حالت لزجی داره از بین میره. این آب لزج مثل یک روغن در قطعات مکانیکی عمل می کنه و همیشه مفاصل زانو که مدام در حرکت هستند رو نرم نگه میداره که دچار ساییدگی نشن. خوب اگر با زانو ها کار نشه این اب به مرور زمان از بین میره و مفاصل زانو از بین میرن و دچار ساییدگی میشن.شما باید در حالتی که هر دو پا دراز هست و تکیه به دیوار دادید با کمک انگشتان هر دو دست کشکک سر زانو رو بگیرید. وقتی پاها دراز باشه قشنگ مشخص هست که یه استخوان گرد و تخت مانند، روی زانو قرار داره که قابل حرکت و جابجایی هست وقتی که با دست بهش دست بزنید. اون رو به مسیر چپ و راست بالا و پایین میتونید حرکت بدید. این کار باعث میشه مفصل روی زانو که مدام باید باز و بسته بشه اون انرژی و اب لازم رو برای عدم ساییدگی از دست نده.
5.به روی شکم دراز بکشید. با کمک دست ها سعی کنید که روی زانو به حالتی که عرض میکنم قرار بگیرید. حالت سجده رو که دیدید. زانوها، روی پاها و کف دستها روی زمین هست. با این تفاوت که دیگه سر روی زمین نیست. روی دستها قرار بگیرید طوری که دستها کاملا باز هستند و سطح کمر شما از شرشانه تا باسن به صورت کاملا افقی و صاف دیده بشه. مثل یک نیمکت طوری که میشه چیزی رو روی کمر قرار داد. حالا در این حالت که هستید سعی کنید روی باسن بشینید و بدون اینکه دستها رو از روی زمین بردارید اونها رو سُر بدید و نیمچه مانند روی باسن بنشنید طوری که زانوها زیر شکم شما جمع شده اند و سر شما هم بین دستانتون و چسبده به زمین قرار بگیره. این کار در مراحل اول خیلی سخته شاید اذیت بشید و فشار زیادی رو تحمل کنید. اما بعد از تکرار عادی میشه. بعد از اینکه نشستید روی باسن دوباره سعی کنید با کمک دستها به استایل اول برگردید یعنی روی زانو و کف دستها قرار بگیرد. این برای تقویت کمر خیلی خیلی خوب و موثر هست
6. در کنار دیوار بنشینید و تکیه بدید. سعی کنید پاها جمع کرده و به سینه و شکم بچسبونید. طوری که کف پاها کاملا به زمین بچسبه. یواش به طوری که تعادل خودتون رو از دست ندید روی کف پاها بنشینید طوری که از دیوار جدا بشید. معذرت میخوام اما دقیقا مثل حالتی که انسان در توالت مینشینه. این کار باعث میشه شما در این استایل روی زانوهاتون فشار لازم رو احساس کنید. وزن شما مجدد روی کف پا هم قرار میگیره. باعث میشه رباط پشت قوزک پا کشیده بشه و از کوتاهیش جلوگیری بشه .
این حرکت رو من زیاد تمرین کردم. و الان به راحتی میتونم خودم از دستشویی استفاده کنم و توالت فرنگی رو به طوری کلی کنار گذاشتم. چون تمرین مستمر این حرکت باعث تقویت و استقامت برای نشستن در این حالت میشه و زانوهای بی اختیار و شل ما کم کم قوت میگیرن و سفت تر میشن .
7.در حالی که وسط اتقاق کاملا دراز کشیدید . میتونید زیر پای خودتون چند عدد تشک به بقل و کنار هم پهن کنید. به عرض اتاق دراز بکشید. یعنی اگر عرض یه فرش دوازده متری رو در وسط اتاق در نظر بگیرید طوری بخوابید که پاها و سر شما به دو طرف عرض اتاق قرار داشته باشه. حالا سعی کنید که به سمت امتداد و در طول اتاق غلت بزنید. این کار رو سعی کنید خودتون انجام بدید و از کسی کمک نگیرید. اوایل خیلی سخته حتی یک غلت زدن. اما تمرین مداوم باعث تقویت عضلات کمر باسن و شکم میشه. این کار باعث میشه کسانی که ضایعه نخاعی دارن و معمولا در اجابت مزاج خیلی دیر به دیر عمل میکنند ؛ معده باعث تحرک زیاد میشه و روده ها هم تحرک پیدا میکنند. خیلی خطرناک هست که دچار خشکی روده و بیماریهای روده بشیم. خیلی ها از اجابت مزاج و قضای حاجت ترس دارن و کم خوردن رو به نرفتن به دستشویی ترجیح میدهند. شما میتونید بخورید اما این حرکت باعث میشه شما هم مثل دیگران تحرک داشته باشید و معده شما کار کنه. و برای بیرون رفتن مشکلی نداشته باشید.
8.خیلی ها این توپ های بازی رو دید که نقاط برجسته ای روش داره و بزرگ هستند. یکی از اونها تهیه کنید و با کسی بازی کنید. خنده هم نداره. ما با کودکی که هیچ تحرکی نداره فرقی نداریم. پس بازی کردنی که باعث سلامتی بشه نه تنها بد و خنده دار نیست بلکه واجب و مفید هم هست. سعی کنید از کمر تحرک داشته باشید بنشینید روی باسن طوری که وسط اتاق هستید و به جایی تکیه ندارید. از کسی بخواید که توپ رو براتون بندازه و باهاش بازی کنید. این تحرکات مداوم باعث تقویت عضلات کمر میشه .
9.در حالی که روی باسن نشسته و پاهاتون کاملا باز و در امتداد و موازات هم قرار دارند. هم میتونید تکیه به یه جا بزنید هم میشه نزنید. سعی کنید با دستها قوزک پا رو بگیرید. به حالت رفت و برگشت خیلی اهسته و ارام نه با ضربه. به سمت داخل خم بشید و سرو سینه رو به زانو ها برسونید. بازم میگم خیلی خیلی اهسته و نرم . ابتدا خیلی کم خم بشید . این مقدار رو زیاد انجام بدید تا عضلات پشت کمر و پا نرم شده و بعد بتونید مقدار بشتری رو به داخل خم بشید. این کار باعث تحرک خیلی زیاد عضلات پشت کمر و پا میشه و باعث محکم شدن و قوی شدن عضلات اونها میشه .
10.چیزی که باید در نظر داشته باشید و در طول روز زیاد انجام بدید ایستادن درجا هست.اگر میتونید خودتون دست به واکر بگیرید و درجا بایستید خیلی خوبه. برای راحتی کار هم میتونید جلوی تخت بایستید که اگر خسته شدید یا یهو زانوها خالی کرد بشینید روی تخت، یا صندلی فرقی نمیکنه. برای احتیاط حتما چیزی پشت سرتون باشه که در صورت نیاز بنشینید. اگر هم توانایی ایستادن رو خودتون ندارید همونطور که عرض میکنم خودتون رو به یه جا ببندید. مثل ستون.از چندنفر کمک بگیرید برای این کار. حالا چرا حالت بسته شدن به ستون بهتره؟ چون دستها وزن شما رو کنترل نمیکنند. تمام فشار روی پای خودتونه. از قسمت زانو باسن و شکم یا سینه با چادر یا روسری که پارچه ای باشه خودتون رو محکم البته طوری که اذیت نشید به ستون ببندید تا فقط فشار روی پاهاتون باشه. چون استفاده از واکر باعث میشه شما از دستهاتون بیشتر کمک بگیرید و وزن شما روی دست ها و سرشانه قرار بگیره. پس سعی کنید کنار دیوار یا ستونی باشه خیلی خوبه. این تمرین رو روزانه 3 الی 4 بار هر بار یک ربع الی بیست دقیقه انجام بدید. به مراتب امتحان کردم ایستادن درد پای من و سوزش های متداول اون رو از بین میبرد یا تا حدودی ازش کاسته میشود
هیچ کدوم از اینها کار مورد دهم رو نمیکنه . خیلی خیلی تاثیر گذار هست این حرکت.
ورزش هایی که میتونید با کمک دیگران انجام بدید و البته بهتره که با کمک دیگران باشه
1.در حالتی که دراز کشیدید به صورت تک تک با پاها کاری که میگم رو انجام بدید. وقتی دراز کشیدید بگید کسی یکی از پاهای شما رو به این صورت بگیره. بین دو پا بشینه به استایلی که خودش رو بتونه حفظ کنه و زیاد تکون نخوره. بعد به عنوان مثال پای چپ رو به این ترتیب بگیره. با دست راست کف پای شما رو بگیره جایی نزدیک به قوزک پا که در اختیارش باشه. بعد پا رو بالا بیاره و با دست چپ زیر زانو رو در اختیار بگیره. طوری که بتونه پا رو به صورت نود درجه خم کنه و زانوی شما را به صورت ضربه ای و چکشی به سمت سینه شما حل بده. با این کار میتونه زانو رو خم کنه و با دستی که کف رو در اختیار داره پای شما رو هول بده به سمت سینه. این کار باعث شک به عضلات کمر ران پشت پا و تحرک زیاد زانو میشه. بعد جهت مخالف بشینه و این بار نوبت پای راست. با دست چپ اینبار کف پای رو بگیره و با دست راست زیر زانو رو بگیره و به بالا بیاره و خم کنه حالا با دست چپ ضربه رفت و برگشتی رو ایجاد کنه تا زانوها به سینه و شکم برسه و مجدد به حالت نود درجه برگرده. توجه داشته باشید که پاها نباید به حالت دراز کش بگرده. حالت اولیه نود درجه هست حالت رفت چسبیده به شکم. مجدد برگشت به حالت نود درجه زانو با شکم مجدد برگشت به سمت سینه و شکم البته با ضربه و شُک خیلی کم
2.در حالی که تماما دراز کشیدید و رو به بالا هستید کسی پایین پای شما بنشینه. هر دو پای شما رو از قوزک بگیره. بعد حرکت دوچرخه رو در پای شما ایجاد کنه . طوری که زانوها رو به حالت نود درجه در بیاره. کمی جلوتر بشینه. بعد طوری که تعادل زانو ها رو حفظ میکنه که از طرفین نیفتن حالت یکی چپ یکی راست رو در پاهای شما انجام بده.همون دوچرخه خودمون میشه
3.در حالی که دراز کشیدید و رو به بالا هستید کسی در پایین پای شما بشینه . به نوبت اول پای راست مثلا. با دست چپ قوزک پا رو در اختیار بگیره که تکون نخوره. با دست راست هم سینه پا و تمام انگشتان رو بگیره. حالا در حالی که قوزک پا ثابت هست با دست راست کف پا رو به حالت دورانی و چرخشی مدتی از چپ به راست و بعدش از راست به چپ بچرخونه تا مفاصل پاشنه پا در تحرک باشن و خشک نشن. همینطور برای پای چپ.
4.در حالی که کاملا دراز کشیده و رو به بالا هستید. از کسی بخواید که سمت چپ شما بشینه. جایی حدودا در موازات زانوها. با یک دست زانو رو در اختیار بگیره. یعنی کف دست رو روی زانوها قرار بده و به پایین فشار بده که جمع نشه و خم نشن. بعد با دست دیگه سینه پا رو همراه با انگشتان به سمت داخل فشار بده که کاملا جمع بشه طوری که در پشت پا دچار کشش بشید. این کار برای جلوگیری از کوتاهی رباط پشت پا و تاندون ها خیلی خیلی خوب هست . و برعکس در سمت دیگر شما قرار بگیره و این کار رو با پای دیگرتون انجام بده.
5.به شکم روی زمین کاملا دراز بکشید. مثل کودکانی که روی زمین دراز میکشن و نقاشی میکنن. مدام پاهاشون رو از زانو به پشت خم میکنند. اگر خودتون توانایی این کار رو دارید که چه بهتر. اگر ندارید همین طور که به پشت خوابیدید از کسی بخواید که به صورت یکی چپ یکی راست پاها رو از زانو به داخل خم کرده و به باسن نزدیک کنه طوری که احساس کشش در روی عضلات ران بشید. این کار هم باعث کشش عضلات روی ران میشه هم باعث تقویت ماهیچه پشت پا و ران میشه. به مرور زمان قادر خواهید بود خودتون این حرکت رو تا حدودی انجام بدید.
6.در حالی که کاملا دراز کشیده و رو به بالا هستید از کسی بخواید که پایین پای شما بشینه. طوری که زانوها شکسته نشن هر دو پای شما رو بگیره . تا حدود 30 سانت از سطح زمین بیاره بالا. بعد به صورت ضربدری یکی بار چپ رو از روی راست و یک بار راست رو از روی چپ عبور بده. طوری که حرکت قیچی مانند انجام بشه. بازم میگم باید زانوها شکسته نشن. این کار برای حرکت دادن لگن خیلی مناسب هست و لگن هم از حرکت خوب و مناسبی برخوردار میشه
7.باید بدونید که یکی از عوارض عدم استفاده از پاها و زمین گیر شدن این هست که رباط پشت قوزک پا جایی که تماس با زمین داره و تا 10 سانت به بالا ادامه داره به مرور زمان به خاطر عدم استفاده کوتاه میشه . و بعدها نمیتونید روی کف پا راه برید.بارها هم در بالا عرض کردم حرکاتی که باعث کشش در این رباط میشن رو حتما انجام بدید. خوب در حالی که کاملا دراز کشیده و رو به بالا هستید از کسی بخواید که پایین پای شما بشینه.
از او بخواید طوری که شما به کارش نگاه نمیکنید و سرتون بالاست اطراف قوزک پای شما رو تحریک کنه که مفصل اون جمع بشه و باعث بشه که انگشتاتون و کل روی پای به سمت داخل جمع بشه. مجدد باز بشه و مجدد جمع بشه. این میزان حرکت گاها به یک سانت هم نمیرسه. در ادم های سالم این میزان شاید به چند سانت برسه. دیدید کسی روی پنجه پا بلند میشه. خوب این اصطلاحا قوزک پاهاش رو باز کرده و به امتداد در اومده. خوب در حالت خوابیده همه میتونن این کار رو انجام بدهند. اما ما احتیاج به یه تحریک در اطراف قوزک پا از هر دو طرف دارید. طوری که درد احساس بشه و باعث جمع شدن از ناحیه قوزک پا بشه.یا اگر احساس دارید و پاهاتون به خوبی حس داره با کوچکترین قلقلک یا تحریک این کار صورت میگیره. تفاوت این کار با کارهای دیگه این هست که اینجا خودتون از قوزک پا رو جمع و باز میکنید. اما در حرکات دیگه شما فقط کشش رو ایجاد میکنید. در این حرکت شما قادر خواهید بود ماهیچه های مربوط به انجام این حرکت رو تقویت کنید. مثال واضح این حرکت استفاده از پدال ماشین هست. فکر کنید دارید با کف پا پدال ماشین رو فشار میدید و باز برمیگردونید. با این تفاوت که اینجا برگردوندن سینه پا به داخل مهم تر و سخت از بیرون راندنش هست.
یادمون باشه تنها کسی که دلش برای باید برای معلول بسوزد خود بیمار . با نشستن است پس این طرز فکر را برای او پر رنگ سازیم وبه او بگوییم تنبلی و بی حوصلگی خودش را زمینگیر تر می کند. امید داشته باشد تلاش کند.تلقین کنید به خودش که می تواند. به خدا خواستن توانستن است.
مراقبت از خود و فعالیتهای روزمره ی زندگی
دقت در انجام فعالیت های روزمره زندگی و مراقبت از خود، مثل مسواک زدن، اصلاح، شانه زدن به موها و لباس پوشیدن سه هدف را دنبال می کند:
1- توانایی شما را برای انجام این فعالیت ها افزایش می دهد.
2- توان عضلانی مناسب را ایجاد می کند.
3- دامنه حرکتی مفاصل شما را افزایش می دهد.
انجام بعضی از تکالیف شخصی که برای شما امکان پذیر است، استقلال و اعتماد به نفس شما را افزایش می دهد. احساس متکی بودن به دیگران می تواند مأیوس کننده باشد و رضایت از خود زمانی حاصل می شود که تا آنجا که می توانید بر محیط تسلط داشته باشید و کنترل محیط به دست شما باشد. بهبودی از بیماری نیز یکی از موفقیت هاست.
مقدار نیروی لازم برای انجام تکالیف مراقبت از خود براساس میزان انرژی و تحرک مورد نیاز برای آن تکلیف را در نظر بگیرید. غذا خوردن کمترین نیرو را لازم دارد. وقتی که کمی قویتر شدید، می توانید بهداشت شخصی خود ( شانه زدن به موها و ناخن گرفتن ) را نیز انجام دهید و حتی بعد از آن به تنهایی حمام بروید و لباس هایتان را بپوشید.
هدف کلی شما این است که در نهایت بتوانید تکالیف رسمی خود را تا حد امکان انجام دهید. لیستی از تمام فعالیت هایی که به طور روزانه برای مراقبت از خود انجام می دهید، تهیه کنید و زمانیکه توانستید یکی از آنها را با موفقیت انجام دهید آن را در لیست موفقیت های خود یادداشت کنید.
بعضی از وسایل کمکی می توانند به شما کمک کنند تکالیف اصلی خود را راحت تر انجام دهید. شما باید انرژی خود را ذخیره کنید و برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت به درستی از آن استفاده کنید به علاوه، شما باید این را هم در منزل در نظر داشته باشید. زمانیکه شما خسته و ضعیف هستید یک سانحه به راحتی بهبودی شما را به عقب می اندازد.
بیشتر و وسایل کمکی وسایل قابل دسترسی هستند. یک وسیله کمکی می تواند نقص در عملکرد شما را جبران کند و توانایی شما را برای مراقبت از خود به طور راحت تر و امن تر بهبود ببخشد. بعضی از این وسایل به سادگی یک لیوان دسته دار و بعضی دیگر به پیچیدگی یک صندلی چرخدار هستند. در این شماره به بعضی از وسایل کمکی غذا خوردن نیز آشامیدن اشاره می کنیم.
لیوان های مخصوص دردار برای جلوگیری از ریختن مایعات:
1-اگر شما هماهنگی ضعیفی دارید و یا نوشیدن بانی برای شما مشکل است لیوان مقابل می تواند به شما کمک کند.
2- هنگامیکه به پشت یا به پهلو دراز کشیده اید از لیوانی با دو سوارخ برآمده بر روی در با یا بدون نی می توانید استفاده کنید.
3- اگر نوشیدن با نی برای شما مشکل است از این لیوان که برشی برای بینی دارد می توانید استفاده کنید، این لیوان به شما اجازه می دهد بدون اینکه سر خود را به عقب خم کنید، آب بنوشید.
4- پوشش کش مانند این لیوان بین انگشتان و سطح کلی اصطکاک ایجاد می کند و در نتیجه به الگوی گرفتن شما کمک می کند.
5- دسته یی Tشکل این لیوان برای دستی که عضلات ضعیفی دارد مفید است.
6- قاشق چنگالی و کارد اگر دسته ی ضخیم تری داشته باشند در دست گرفتن آنها راحتتر است. می توانید با استفاده از نوارهای لاستیکی دسته ی قاشق چنگال خود را ضخیم تر کنند.
7- استفاده از میز کوچک غذاخوری که برای هر وسیله جای معینی دارد برای افرادی که در هماهنگی مشکل دارند مفید است. در این میز مخصوص جای هر وسیله کمی به داخل فرو برده شده تا سطح با ثباتی فراهم شود. هم چنین می توان از ظروف لبه دار یا ظروفی که یک لبه آن ها بلندتر است استفاده کرد.
8- نوع دیگر میز، میزی است که در زیر آن فضا به اندازه ای کافی برای دراز کردن پاها وجود دارد.
اگر باید غذای خود را در رختخواب میل کنید یک محافظ بلند مرتفع و محکم می تواند شما را در وضعیت ایمن و با ثباتی نگه دارد.
روند کاردرمانی یک کودک
مادري با پسر 4 ساله اش با مشكل فلج مغزي (ديپلژي اسپاستيك) براي كاردرماني مراجعه مي كنند. هنگام چهار دست و پا رفتن پاهايش را زياد جلو مي آورد و كمرش به طرفين متمايل مي شود.روي دو زانو مي تواند بايستد ولي در حفظ اين وضعيت مشكل دارد. قادر به ايستادن نيست.مادرش مي گويد قبلأ پاهايش خيلي سفت بوده و يك ماه پيش دكتر" م " متخصص مغز و اعصاب كودكان در تهران برايش آمپول botox (Botulinum Toxin Type A ) تزريق كرده و بعدش خيلي شل شده و ديگر ميل به حركت در او خيلي كم شده و در تماس با دكترايشان گفته اندكه نگران نباشند و كم كم بهتر مي شود و بايد حتمأ كاردر ماني بشود.
ماه اول : طبق برنامه 3 جلسه در هفته با كودك كار مي شود همكاري او خيلي پايين است و در واقع به بهانه هاي مختلف يا با گريه مي خواهد از زير كار در برودبا آنكه تمرينات و تكنيك ها با هيچ دردي همراه نيست.پيشرفت چندان قابل توجه نيست. با آنكه كودك عقب ماندة ذهني محسوب نمي شود ولي مشكلاتي از نظر شناختي و گفتار هم دارد پيشنهاد كردم به صورت روزانه به مركز بيايد و علاوه بركار در ماني جسماني از خدمات ديگر هم در كلاسهاي آموزشي استفاده كند ضمن اينكه با ديدن بچه هاي ديگر كه "ورزش" مي كنند او هم ترغيب به اين كار مي شود.
ماه دوم: پيشنهادم عملي شده است و بتدريج همكاري كودك بيشتر مي شود و روز بروز علاقمند تر مي شود تا جاييكه خودش خواهان " ورزش" دادن مي شود.تقريبأ هر روز جز پنج شنبه ها باكودك به كمك مربي او كاردرماني مي شود.
ماه سوم : روز بروز كودك بهتر مي شود و قادر مي شود روي زانوانش راه برود.چون باز خوردي از طرف خانواده نديدم يك روز كه مادرش براي كار ديگري زنگ زده بود خواستم ببينم كه او چقدر به خاطر اينكه پسرش توانايي روي زانو راه رفتن را بدست آورده خوشحال است و اين را از او پرسيدم.اما بر خلاف انتظارم ايشان تنها مي گويند:" بله قبلأ هم روي زانو مي رفت بعد از اينكه آن آمپول رو زد ديگر روي زانو راه نرفت."
ماه چهارم: مرتب با كودك كار مي شود. خودش هم خيلي انگيزه نشان مي دهد و از تواناييهايش لذت مي برداو روز بروز بهتر مي شود خانواده اش هر چند وقت يكباربا تلفن يا حضوري قدرداني مي كنند.
ماه پنجم:: كودك شروع به راه رفتن مي كند: از حالت نشسته به حالت ايستاده در مي آيد و بلافاصله شروع به راه رفتن مي كند ولي هنوز قادر نيست در فاصله دو سه متري كه به سرعت طي مي كند خودش را كنترل كندو نهايتأ مي افتد
ماه ششم: راه رفتن كودك باز هم بهتر شده و فاصله بيشتري را طي مي كند و كنترلش در حالت ايستاده و هنگام راه رفتن كمي بهتر شده ولي همچنان مشكل دارد.به مادرش زنگ مي زنم و مي خواهم به او تبريك بگويم و از شادي او شادتر بشوم.
در جوابم مي گويد:"بله از وقتي كه اون آمپول رو زده خيلي بهتر شده."
ماه هفتم : ما همچنان مشغول كار با آن كودك هستيم و با شادي او هنگام راه رفتن شاد مي شويم.
