تاب آوری را بیاموزیم

تاب آوری را بياموزيم 

زندگی در گستره ای از رنج و شادی در جريان است زندگی در دامنه ای از سلامتی و بيماری ، سياهی و سپيدی در گذر است گريز از درد و رنج و سفر به سپيدی و سلامت تنها هدف و غايت آدمي ست.

در اين ميانه فلسفه و جريانات فکری و اجتماعی و علمی موجب توجه روز افزون به مساله شادکامی و ساخت و بافت زندگی بهتربوده و اين روند توسعه و شتاب بيشتری نيز يافته است.

علاوه بر اين در چند دهه گذشته هم روانشناسی مثبت نگر در اين خصوص گامهای موثری برداشته است تا آنجا که امروز در مواجه با مساله شادکامی صاجب دهها جلد کتاب و مقالات و پژوهشهای متعدد و بيشماری هستيم که در مولفه های مختلف اين مقوله منتشر گرديد هاست امروز روانشناسی مثبت نگر صاحب مفاهيم ، تعاريف ، شيوه های طبقه بندی خاص ، فلسفه و مبانی و فرضيه و روشهای خاص خود است که اين همه خود نشان از اين دارد که علوم رفتاری و روانشناسی علاوه بر درمان و مداخله و مقابله با بيماريهای روانی وظيفه خطيرو چه بسا پردامنه تر و راهبردی زندگی سالم وپيشرونده را نيز به صحن وفضای دانشگاهها کشانده است.

لذا شايسته است دراين مجال و در مبحث شادکامی به مطالب ويژه ای به قرار ذيل توجه شود 

نخست اينکه ايمنی و سلامت همراهان هميشگی و دائمی شادمانی بوده و هستتند يا به عبارت ديگرنا امنی و بيماری از آفات عمده شادمانی به حساب می آيند يا از جهت ديگر ميتوان ادعا کرد که حفظ شادمانی و شادکامی در حقيقت صيانت از سلامت اجتماعی است.

دوم اينکه افراد شادمان نه تنها دارای اخلاق( خوب )هستند بلکه بسيار مستعد هستند که در کارهای ( خوب) نيز مشارکت نمايند همين افراد را ميتوان در صف اول کارهای خيريه و عام المنفعه ، حمايت ها و مشارکت اجتماعی و امدادی نيز به سهولت مشاهده کرد. ايشان سرشار از مهربانی و سخاوت ، مشارکت پذيری و تعاون و گذشت و بخشش هستند بنابراين و باتاکيد به مطالعات و دستاوردهای موج اول تاب آوری ميتوان اعلام کرد که شادمانی تنها برخورداری از يک (حس ) خوب نيست بلکه دربردارنده يک (عمل) خوب نيز هست.

به عبارت ديگر شادکامی علاوه بر احساس خوب شامل اجرای خوب نيز هست واين خود از مولفه های حايز اهميت درتاب آوری ست. در واقع همانگونه که شادی نتيجه موفقيت است موفقيت نيز ثمره شادی به حساب می آيد.

سومين اينکه خلاقيت و شادمانی در تعامل وارتباط با يکديگر هستند. به خوبی روشن است افسردگی و نااميدی توان زايندگی و آفرينش ندارد لذا بدون اميد و طراوات زندگی خلاقانه و سازنده بی معنا و مفهوم خواهد بود.

سرمايه اصلی بشريت برای پيشرفت و غلبه بر مشکلات شادمانی بوده وهست توانايی و مهارتهای توليد و حفظ هيجانات مثبت  خود به معنای سازگاری و سازندگی است. 

تفکر خوب احساس خوب به همراه دارد و احساس خوب تفکر خوب را در پی خواهد داشت.

اين چرخه همانند گردونه (شادی و موفقيت ) امکان يادگيری ، آرامش ، خلاقيت و عقلانيت بيشتر و بهتر را نيز فراهم ميسازد. در ادبيات دانشگاهی و تحقيقات حوزه تاب آوری مکرر به مساله شوخ طبعی و خوش اخلاقی اشاره گرديده است و با زبه همين دليل است که تاب آوری و خلاقيت و قدرت تحمل ابهام با همديگر در ارتباط و تعامل هستند و اين اصل و اساس حل مسايل غامض و پيچيده و غلبه و بر اضطراب و عدم قطعيت به حساب می آيدبا لحاظ نمودن اين خلاصه اکنون ميتوان به نقش اين مفاهيم در مددکاری اجتماعی و پيشگيری و درمان و يا جلوگيری از تسری وانتشار انواع آسيب های اجتماعی نگاهی دوباره کرد. 

آن هنگام که ما مهربانی و همراهی و مشارکت اجتماعی را می آموزيم و هنگامی که ما شادکامی و موفقيت را آموزش ميدهيم و آن زمان که تاب آوری و اميد را آموخته ايم از گزند و صدمه انواع آسيب های اجتماعی و اخلاقی در امان خواهيم بود اين ساده ترين و کارآمدترين پروتکل پيشگيری ، مقابله و درمان است.

ما موفقيت را آموزش نداده ايم در عوض به ياري  شکست خوردگان ميرويم

ما اميدواری را نياموخته ايم و به جای آن به درمان نا اميدی مشغوليم

ما شادکامی و شادمانی را ياد نداده ايم و بيحاصل به مداوای افسردگی مشغول شده ايم

ما سلامت را نياموخته ايم و به جای آن گرفتار بيماری شده ايم. 

توسعه و تقويت تاب آوری با رويکرد پيشگيرانه فی الواقع همدلي  ومشارکت ،  سلامت و بالندگی ، پيشروی وخلاقيت  ، حس خلق وشوخ طبعي  و از همه مهمتر قانونمندی را آموزش وترويج ميدهد.

لذا دعوت مييشود به فرزندانمان به مددجويان ومراجعين وعزيزانمان و ازهمه واجب تر به خودمان مهربانی را بياموزيم . آينده نگری و غايت انديشی ، اميد و ارتباط ، پشتکارو تحرک ، تهور و بی باکی و راستی و درستی را بياموزيم چرا که نميتوان بد بين و نااميد بود و به انتظارشادمانی وموفقيت نشست نميتوان افسردگی و اندوه را آموزش داد و انتظار سرافرازی و شادکامی داشت لذا تمامی پروتکل های مداخلاتی در حوزه های مختلف مددکاری و مشاوره و درمان را می بايست مورد تجديد نظرقرار دهيم . آنها که موفق ميشوند و اميدوار و شاداب پيش ميروند و زندگی اخلاقی و اجتماعی مفيد ومثبتی دارند اين را ياد گرفته اند پس من هم ميتوانم ياد بگيريم اميد و خلاقيت و شادمانی و تاب آوری آموختنی ست.

مربيان و مددکارانی هستند که به جای توجه وتمرکز به نواقص ونارسايی ها نگاهشان به ( منابع ) و ( امکانات ) و فرصتهای مخاطب  است و ناگفته پيداست اين رويکرد حامل  موفقيت و پيشروی است و محور اصلی تقويت تاب آوری در پروتکلهای مداخلاتی به شمار ميرود

کلام آخر اينکه هر گونه اخلال در هر حوزه  تاب آوری اختلال در سلامت  آن حوزه است.

نوشته : محمدرضا مقدسی