اختلالات روانی در سینمای کلاسیک
کسی که به هر نحوی با اختلال روحی و روانی سروکار پیدا می‌کند به‌سادگی ممکن است ایمان به توانایی‌هایش را از دست بدهد و از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند طرد شود. چنین شخصی، با کسب اطلاعات بیشتر درباره زندگی کسانی که مشکلاتی مشابه با او داشته‌اند، می‌تواند از آنها الهام بگیرد و زندگی‌کردن با اختلالی را که گرفتار آن شده است بیاموزد. یکی از بهترین جاهایی که در آن می‌توان به چنین امکانی دسترسی یافت پرده نقره‌ای سینماست. فیلم‌های سینمایی خوب و خوش‌ساختی هستند که با محوریت بیماری‌ها و اختلال‌های روانی ساخته شده‌اند و بسیار آموزنده و تأثیرگذارند. مطلب حاضر راجع‌به همین موضوع است. در ادامه، با اتکا به رتبه‌بندی فیلم‌های سینمایی در وب‌سایتIMDb، تعداد 4 فیلم در سینمای کلاسیک دنیا با موضوع بیماری روانی معرفی می‌کنیم که حتما ارزش دیدن خواهند داشت.
1- کلوپ صبحانه(The Breakfast Club)
سال تولید: ۱۹۸۵
کشور سازنده: آمریکا / زبان: انگلیسی / ژانر: کمدی، درام / رده سنی: بزرگ‌سال
کارگردان: جان هیوز(John Hughes) / بازیگران اصلی: امیلیو استورز(Emilio Estevez)، جاد نلسون(Judd Nelson)، مولی رینگوالد(Molly Ringwald)
مدت‌زمان: ۱ساعت و ۳۷دقیقه
امتیازIMDb: امتیاز ۷٫۸از ۱۰ / امتیازRottentomatoes: امتیاز ۸۹از ۱۰۰
درباره فیلم
پنج دانش‌آموز دبیرستانی، که به‌باور خودشان هیچ نقطه مشترکی از نظر شخصیتی و فکری ندارند، جریمه می‌شوند روز تعطیل هفته را در کتابخانه مدرسه گرد هم جمع شوند و هریک مقاله‌ای هزارکلمه‌ای راجع‌به خودشان بنویسند. این گردهمایی ۹ساعته نقطه‌عطفی در زندگی این پنج نفر می‌شود و به‌زودی پی می‌برند که بیش از آنچه فکر می‌کردند شبیه به یکدیگرند. پنج نفری که مجبور به تن‌دادن به این توفیق اجباری می‌شوند هریک به‌نحوی مشکلاتی از حیث سلامت روانی دارند: یکی از آنها در خانه مورد آزار و سوءاستفاده قرار گرفته است؛ دیگری تلاش نافرجامی برای خودکشی داشته است؛ و به همین منوال هریک مشکلاتی جدی را از سر گذرانده‌اند. در ابتدای امر، اگر می‌خواستند شروع به نوشتن مقاله کنند، حتما راجع‌به تصویری که جامعه انتظار داشته از آنها ببیند قلم می‌زدند. منتها این ۹ساعت دیدگاهشان را کاملا تغییر می‌دهد و واقف به نقاط پنهانی در ناخودآگاهشان می‌شوند که شاید به‌هیچ‌وجه انتظارش را نمی‌کشیدند. همین مسائل است که باعث شد تا فیلم کلوپ صبحانه در دیدگاه مخاطبان و منتقدان تبدیل به اثری فاخر و ماندگار شود.
دیالوگ جالب و ماندگاری از این فیلم هست که هنوز هم برای علاقه‌مندان به سینما جالب و تأمل‌برانگیز است:
همه ما خصلت‌های عجیب‌وغریب خودمان را داریم. فقط بعضی بهتر قادر به مخفی‌کردنشان هستیم.
2- ذهن زیبا(A Beautiful Mind)
سال تولید: ۲۰۰۱ / کشور سازنده: آمریکا / زبان: انگلیسی / ژانر: زندگی‌نامه، درام / رده سنی: ۱۳+
کارگردان: ران هاوارد(Ron Howard) / بازیگران اصلی: راسل کرو(Russell Crowe)، اد هریس(Ed Harris)، جنیفر کانلی(Jennifer Connelly)
مدت‌زمان: ۲ساعت و ۱۵دقیقه
امتیازIMDb: امتیاز ۸٫۲از ۱۰ / امتیازRottentomatoes: امتیاز ۷۴از ۱۰۰
درباره فیلم
جان فوربز نش جونیور ریاضی‌دان نابغه‌ای است که کشف بزرگ او در عالم ریاضیات می‌رود تا او را زبانزد خاص و عام کند. مشکل اینجاست که آقای فوربز مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید (نوعی بیماری روانی که در پی ابتلا به آن بیمار دیگر درکی از واقعیت‌ها نخواهد داشت) و در تقلا برای موفقیت، قدم در مسیری هولناک برای شناخت بهتر و بیشتر خودش می‌گذارد. آیا موفق خواهد شد که بر این کابوس غلبه کند و به آنچه لایقش است دست یابد؟
فیلم‌نامه این فیلم بر اساس داستان واقعی زندگی شخصی به‌نام جان فوربز نش جونیور نوشته شده است و اقتباسی است از کتاب «ذهن زیبا» نوشته سیلویا ناسار(Sylvia Nasar). داستان فیلم فوق‌العاده جالب است و این ریاضی‌دان تئوری جدیدی را معرفی می‌کند که نظریه‌های اقتصاد یک قرن اخیر را زیر سؤال می‌برد. این تقابل با ارزش‌های گذشته است که ریاضی‌دان مشهور را تا مرز دیوانگی می‌کشاند و دست‌اندکاران فیلم به بهترین شکل ممکن از پس به‌تصویرکشیدن جزئیات داستان برآمده‌اند. ذهن زیبا افتخارات و جوایز بسیار کسب کرده است و در ۴بخش جایزه اسکار گرفته است: بهترین فیلم سال، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (جنیفر کانلی)، بهترین کارگردانی (ران هاوارد)، و بهترین فیلم‌نامه اقتباسی.
از دیالوگ‌های ماندگار فیلم ذهن زیبا
کلاس‌های درس ذهنت رو کند می‌کنند و توانایی آدم برای نشان‌دادن خلاقیت واقعی رو نابود می‌کنند.
3- ویل هانتینگِ خوب(Good Will Hunting)
سال تولید: ۱۹۹۷ / کشور سازنده: آمریکا / زبان: انگلیسی / ژانر: درام، عاشقانه رده سنی: بزرگ‌سال
کارگردان: گاس ون سنت(Gus Van Sant) / بازیگران اصلی: رابین ویلیامز(Robin Williams)، مت دیمون(Matt Damon)، بن افلک(Ben Affleck)
مدت‌زمان: ۲ساعت و ۶دقیقه
امتیازIMDb: امتیاز ۸٫۳از ۱۰ / امتیازRottentomatoes: امتیاز ۹۸از ۱۰۰
درباره فیلم
(با بازی مت دیمون) مرد جوان و بااستعدادی است که تقلا می‌کند هویت خود را پیدا کند و بفهمد که واقعا کیست. او توانایی حل‌کردن هر مشکلی را در اطرافش دارد، به‌جز مشکلاتی که به خودش مربوط‌اند، در اعماق وجودش ریشه دوانده‌اند و آزارش می‌دهند. آشنایی او با یک روان‌شناس (با بازی رابین ویلیامز) دریچه‌های تازه‌ای را در قلب و ذهن او باز می‌کند و به او کمک می‌کند تا مسیر زندگی را پیدا کند. خیلی‌ها راجع‌به اینکه چگونه زندگی بهتری داشته باشیم قلم زده‌اند و کتاب نوشته‌اند. منتها شاید هیچ کتابی به‌اندازه این فیلم نتواند به شما در پی‌بردن به اعماق روان انسان کمک کند. داستان، شخصیت‌پردازی‌ها و همه ویژگی‌های فیلم در حد عالی هستند و به‌سادگی می‌توان با شخصیت‌های آن ارتباط برقرار کرد و خود را جای آنها گذاشت. اینکه چطور خیلی از وقت‌ها از زیر بار مسئولیت‌ها شانه خالی می‌کنیم، دیگران را به‌خاطر کمبودهای زندگی‌مان مقصر می‌دانیم و توانایی‌هایی را که داریم دست‌کم می‌گیریم. اینها از تجربه‌های ویل هانتینگ هستند که با وجود افسردگی، نبوغ و استعداد دارد و حالا می‌خواهد با کمک درمانگر متعهدش کاستی‌هایش را کنار بزند.
دیدن این فیلم با موضوع بیماری روانی بدون شک برایتان تجربه‌ای ماندگار خواهد بود و اگر به این سبک فیلم‌ها علاقه‌مندید، حتما دیدن آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم. این فیلم که در فهرست صد فیلم برترimdb جای دارد، در ۲بخش جایزه اسکار گرفته است: بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (رابین ویلیامز) و بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی (مت دیمون و بن افلک).
از دیالوگ‌های ماندگار فیلم
تو درباره فقدان حقیقی چیزی نمی‌دونی، چون این فقط زمانی اتفاق می‌افته که کسی یا چیزی رو بیشتر از خودت دوست داشته باشی. و من شک دارم که تا حالا جرئت کرده باشی چیزی رو تا این حد دوست داشته باشی.
4- دیوانه از قفس پرید(One Flew Over The Cuckoo’s Nest)
سال تولید: ۱۹۷۵ / کشور سازنده: آمریکا / زبان: انگلیسی / ژانر: درام / رده سنی: بزرگ‌سال
کارگردان: گاس میلوش فورمن(Miloš Forman) / بازیگران اصلی: جک نیکلسون(Jack Nicholson)، لوئیز فلچر(Louise Fletcher)، بن افلک(Ben Affleck)
مدت‌زمان: ۲ساعت و ۱۳دقیقه
امتیازIMDb: امتیاز ۸٫۷از ۱۰ / امتیازRottentomatoes: امتیاز ۹۴از ۱۰۰
درباره فیلم
مک‌مرفی (با بازی جک نیکلسون) مجرمی سابقه‌دار است. بازهم کاری خلاف قانون انجام می‌دهد و مجازاتش کار با اعمال شاقه در زندان است. برای آنکه به این مجازات تن در ندهد، خود را دیوانه جا می‌زند و به بیمارستان روانی فرستاده می‌شود. آنجا با پرستار سرکوبگری آشنا می‌شود که از نقص‌ها و کاستی‌های بیماران روانی برای کنترل‌کردن و سوءاستفاده از آنها استفاده می‌کند. مک‌مرفی تصمیم می‌گیرد با کمک دیگر بیمارانِ بستری در بخش این سرکوبگری را خاتمه دهد و شورشی علیه سرپرستار بخش به پا کند. آیا توان انجام این کار را خواهد داشت؟
بهترین فیلم با موضوع بیماری روانی در فهرست ما کمی متفاوت از سایر فیلم‌های معرفی‌شده است. در این فیلم درخشان، شاهد لایه‌های عمیق‌تری خواهید بود که بینش جالبی راجع‌به زندگی در جوامع امروزی نصیبتان خواهد کرد. تقابل بیماران روانی بخش با سرپرستار سرکوبگر کنایه‌ای است بر اصحاب قدرت که سعی می‌کنند با عادی‌سازی مردم کار ساده‌تری برای حفظ منافع خود داشته باشند. طعنه‌ای بر پروسه‌هایی که برای حذف عناصری که به‌باور آنها غیرعادی‌اند در پیش می‌گیرند.
این فیلم با موضوع بیماری روانی بدل به نخستین فیلمی شد که در تاریخ ۴۱ساله مراسم اسکار تا زمان اکران فیلم در تمامی بخش‌های اصلی این جایزه معتبر را دریافت کرد: ۱. بهترین فیلم سال؛ ۲. بهترین بازیگر نقش اصلی مرد؛ ۳. بهترین بازیگر نقش اصلی زن؛ ۴. بهترین کارگردانی؛ و ۵. بهترین فیلم‌نامه اقتباسی.
