ارتباط موثر با کودک 1

آموزش خانواده به خصوص مادران، در مورد رفتار با فرزند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا که پایه ی شخصیت کودک توسط مادر بنا می شود. منظور ما از آموزش والدین، ایجاد معرفت والدینی و به عبارت دیگر بالابردن شناخت والدین از مراحل رشد کودک و چگونگی رفتار با او است. معرفت یا شناخت شامل آگاهی و دانایی است. آگاهی به چرایی ها می پردازد و بینش است؛ دانایی به چگونگی می پردازد و روش است.

آگاهی --- چرایی --- بینش معرفت (شناخت)

دانایی --- چگونگی --- روش

سعی ما بر این است که بیشتر به چرایی های زندگی توجه کنیم چون درمورد چگونگی ها و روش ها و تکنیک ها بسیار صحبت شده. به قول مرحوم دکتر شریعتی «صدبار می گوییم چگونه ولی یک بار نمی پرسیم چرا؟». اگر نگاه ما باز شود و نگاه کلی نگر پیدا کنیم و به چرایی ها توجه کنیم، چگونگی ها خودشان برای ما آشکار خواهند شد. اگر ما بدانیم که چرا باید با فرزندمان بازی کنیم، دیگر لازم نیست که حتماً کلاس برویم تا بازی یاد بگیریم بلکه خودمان بازی اختراع می کنیم. به همین دلیل پرداختن به کسب آگاهی بسیار مهم است. ما سه نوع «چرا» داریم: چرای اتهام، چرای مظلومیت و شکایت، چرای ابهام. چرای اتهام وقتی است که دلیل روشن است اما دنبال مقصر می گردیم و یا می خواهیم متهم کنیم. چرای مظلومیت و شکایت زمانی است که دائم می گوییم چرا من!؟... باید! و چرای ابهام که منظور درس ما است، چرایی هرکار را می پرسد، چرا من باید بچه دار شوم؟ چرا باید این کار را کنم؟ و غیره. پاسخ به چرای ابهام شروع نگاه راهبردی است. ما باید برای کودکانمان برنامه، چشم انداز و هدف های مشخص داشته باشیم. باید بدانیم که 20 سال دیگر می خواهیم فرزند ما در چه وضعیتی باشد. زمانی که نگاه راهبردی داشته باشیم و چرایی کارها و برنامه های خود را بدانیم دیگر ملول و بی حوصله نمی شویم. خستگی جسمی طبیعی است و همیشه به آن دچار می شویم که با یک استراحت و خواب و تغذیه برطرف می شود ولی با داشتن راهبرد مبتلا به ملال و حوصله سررفتن و پوچی نمی شویم. چون می دانم این کاری که امروز انجام می دهم بیست سال دیگر نتیجه اش را خواهم گرفت. و این فقط با نگاه عمیق و کلی نگر و نگاه به افق حاصل می شود. حال چرا سنین زیر سه سال این قدر مهم است؟ زیر سه سال را ما نوزادی و نوپایی می گوییم و کودکی را بعد از سه سالگی می دانیم که دوران نوزادی و حتی جنینی و حتی قبل از آن در رویکرد کودک متعادل از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. چون انسان از جمله پستاندارانی است که نوزادش بخشی از تکاملش را خارج از رحم مادر می گذراند. به همین دلیل شرایط رشد او بسیار مهم است. و والدین به خصوص مادرباید مراحل رشد کودک را بشناسد و بداند که در هر مرحله با فرزند خود چه کار باید کند. نوزادی، نوپایی، کودکی، نونهالی و نوجوانی همگی مراحل رشد انسان هستند که ما به جای این که از آن ها بترسیم باید با آن ها آشنا شویم. امروزه مسئله ی کودک در ذهن والدین بسیار بزرگ و ترسناک شده طوری که والدین حتی از به دنیا آوردن فرزند وحشت زده می شوند در حالی که با کسب آگاهی و مهارت های لازم می توان از ثمره ی شیرین زندگی به جای ترسیدن، لذت برد. نگاه راهبردی کودک متعادل برای کودکان، انسان دانشمند و متعالی است. نه فقط دانشمند و دکتر ومهندس. بچه ها باید هم آگاهی کسب کنند و هم دانایی تا در زندگی معنا داشته باشند و انسان های متعالی شوند.

سه عامل بر رشد کودک مؤثر است: 1- استعداد، 2- خصوصیات، 3- محیط

استعداد از مبدأ آفرینش می آید و به همه ی انسان ها یکسان و یکجا داده شده به طوری که ذره ای با هم تفاوت ندارند. استعدادها بالقوه هستند، بالفعل نیستند. ما از زمان لقاح تا مرگ در طول زندگی فرصت داریم که این استعدادها را شکوفا کنیم. رشد یعنی شکوفا کردن استعدادها. اهمیت دوران کودکی در این است که پایه های شکوفایی استعدادهای انسان در 6سال اول و بعد در 12 سال اول گذاشته می شود تا از بالقوه بودن به بالفعل برسند.

خصوصیات دو بخش هستند: خیر و شر. همه ی ما هردو را داریم. همه ی ما هم وارث خصوصیات خیر یا فضیلت ها هستیم و هم وارث خصوصیات شر یا رذیلت ها هستیم. این نکته اثبات علمی دارد به طوری که ثابت شده اگر هرکاری را یک انسان بتواند انجام دهد پس همه ی انسان ها قادر به انجام آن هستند. همه ی ما بالقوه می توانیم دزد باشیم و همه ی ما بلقوه می توانیم دانشمند باشیم.

محیط است که خصوصیات شر و خیر را کنترل می کند. وقتی خصوصیات خیر شکوفا شوند کمک می کنند که استعدادها نیز شکوفا شوند. ما استعداد شر نداریم همه ی استعدادها خیر هستند چون از جانب خداوند هستند و این که گفته میشه فلانی استعداد حقه بازی داره! درست نیست چون ما استعداد حقه بازی نداریم ؛ همه ی استعدادها خیر هستند واین خصوصیات شر هستند که نمی گذارند استعدادها شکوفا شوند. به همین دلیل رویکرد کودک متعادل همیشه بر محیط غنی تأکید دارد. چون محیط غنی است که به شکوفایی خصوصیات خیر و درپی آن شکوفایی استعدادها کمک می کند و حتی ژن و وراثت را نیز کنترل می کند و اجازه می دهد که بخش خیر و فضیلت ها رشد کنند. وقتی می گوییم همه ی انسان ها در خلقت یکی هستند یعنی استعدادها یکی هستند و مساوی به همه داده شده اند ولی خصوصیات انسان ها است که متمایز است و انسان در تفاوت خصوصیاتشان است که از هم متمایز می شوند نه در استعداد

برگرفته از کلاس ارتباط با کودک زیر سه سال- وبلاگ کودک متعادل- استاد محمود سلطانی