حشیش
مرور کلی
ماری‌جوانا (حشیش) شایع‌ترین ماده‌ی مخدر مورد مصرف در ایالات متحده‌ی امریکا و دنیاست. اگرچه مصرف‌کنندگان این ماده در مقایسه با سایر مواد مورد سوءمصرف وابستگی کمتری پیدا می‌کنند ولی به‌علت تعداد زیاد مصرف‌کنندگان، جمعیت وابسته‌ی بیشتری را تشکیل می‌دهند. تعداد مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا در دهه‌ی گذشته ثابت مانده ولی سن اولیه‌ی شروع مصرف رو به کاهش است. شیوع سوءمصرف ماری‌جوانا یا وابستگی به آن به‌طرز چشمگیری افزایش یافته که این شاید به‌دلیل در دسترس بودن بیشتر این ماده باشد. تصور غالب بر این است که این وابستگی خوش‌خیم است اما با مشکلات اجتماعی، رفتاری و سایکولوژیک زیادی همراه است. استفاده از ماری‌جوانا شایع است و به‌خصوص می‌تواند در افرادی که دچار سایر اختلالات روانپزشکی شامل اضطراب، افسردگی اساسی و سایر اختلالات خلقی هستند مساله‌ساز گردد.
مصرف حشیش می‌تواند در افراد آسیب‌پذیر شروع سایکوزهای اولیه را تسهیل کند. در بیماران مرد اسکیزوفرن با سابقه‌ی مصرف حشیش سن شروع اولین دوره‌ی بیماری ۹-۶ سال پایین‌تر از بیماران اسکیزوفرن بدون سابقه‌ی مصرف حشیش است. سوءمصرف حشیش خطر مصرف سایر مواد را به‌میزان زیادی افزایش می‌دهد. برخلاف مردم عادی و متخصصین که اعتقاد دارند وابستگی به حشیش به درمان و پیگیری نیازی ندارد، تقاضا برای درمان در ایالات متحده در حد فاصل سال‌های ۹۲ تا ۹۸ دوبرابر شده است. درصد پذیرش‌شدگان برای درمان در سوءمصرف مواد برای حشیش ۲۳%، کوکائین ۲۷% و هروئین ۲۳% برآورد شده است. علی‌رغم این، درمان سوءمصرف و وابستگی به ماری‌جوانا به‌طور نسبی تا به امروز کمتر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
برنامه‌ی درمانی
درمان اختلالات وابسته به حشیش، چه به‌صورت فردی یا گروهی، معمولاً سرپایی است. درمان در وضعیت بستری احتمالاً وقتی مطرح می‌شود که بیمار به‌دلیل سایر اختلالات روانپزشکی از جمله اختلال ناشی از سوءمصرف سایر مواد بستری شده باشد.
درمان‌های جسمی (سوماتیک)
درمان‌های سوماتیک (دارویی) در وابستگی به حشیش زیاد مورد مطالعه قرار نگرفته است؛ شاید به این دلیل که عقیده‌ی بسیاری بر این است که اختلال خوش‌خیم است و فرد مصرف‌کننده وقتی در معرض قرار گرفت می‌تواند به‌راحتی آن را کنار بگذارد. با این‌حال، علاقه به درمان افزایش یافته چرا که مطالعات بالینی و جانوری مشخص کرده است که اگر مصرف سنگین و مزمن حشیش یا تتراهیدروکانابینول (ماده‌ی موثر حشیش) قطع شود، یک سندرم ترک بروز می‌کند. دامنه و شدت سندرم ترک قابل توجه است و شروع و سیر آن مشابه سایر سندرم‌های ترک به‌نظر می‌رسد.
علایم شایع ابتدایی هیجانی و رفتاری است، اگرچه تغیر اشتها، کاهش وزن و ناراحتی فیزیکی به‌وفور گزارش شده است. پیامد افزایش دانش ما در مورد سندرم ترک حشیش افزایش آگاهی از نقش دارو در تاخیر بسیاری افراد در دست کشیدن از مصرف حشیش است. اگرچه در حال حاضر توجه بیشتری به درمان علایم سندرم ترک حشیش معطوف شده فعلاً مطالعه کنترل شده‌ی موفقی در مورد فارماکوتراپی اختلال در دسترس نیست. مطالعات انسانی درمان دارویی برای کاهش علایم ترک ماری‌جوانا شامل بوپروپیون، والپروات سدیم (دی والپوراکس)، نالتروکسان و نفازودون تماماً نتایج منفی داشته است. هیچ درمان دارویی که مانع از مصرف مجدد (عود) پس از ترک گردد گزارش نشده است. بنابراین در این زمان هیچ درمان دارویی قابل توصیه نیست.
درمان‌های روانی- اجتماعی (سایکوسوشیال)
سایکوتراپی از درمان‌های اولیه‌ی مورد استفاده در اختلالات وابسته به حشیش بوده است. رویکردهای روانی- اجتماعی اختصاصی که در درمان وابستگی به حشیش مورد مطالعه قرار گرفته شامل رویکرد کوتاه انگیزشی و رویکرد عمیق‌تر پیشگیری از عود است که رویکردهای انگیزشی را با بهبود مهارت‌های نسخه‌برداری ترکیب می‌کند. در مقایسه با وضعیت‌های کنترل درمان تاخیری هر دو درمان فوق مصرف حشیش را کاهش دادند و در مطالعه‌ی قوی‌تر، درمان ترکیبی عمیق(Intensive) تاثیر بیشتری در یک دوره‌ی پیگیری ۱۵ ماهه نشان داد. اضافه کردن محرک‌های مبتنی بر شاهد به مهارت‌های نسخه‌برداری و بالا بردن انگیزش ممکن است به بهبودی نتایج منجر شود. مع‌هذا، حتی پس از حداقل دو هفته پرهیز، آمار عود در بین بیماران وابسته به حشیش که تحت درمان روانی- اجتماعی/ رفتاری بوده‌اند بالاست (در یک مطالعه بیش از ۶۱% در طی ۶ ماه). یک مطالعه‌ی اخیر درمانManual-guided مبتنی بر گروه برای بالغین مبتلا به سوءمصرف خفیف تا متوسط مشخص کرد که مصرف حشیش (نه الکل) طی شش ماه به‌طرز چشمگیری کاهش و این کاهش تا ۱۲ ماه ادامه یافته است. هر چند مطالعات محدودی از درمان‌های روانی- اجتماعی برای وابستگی به ماری‌جوانا وجود دارد، مطالعات به‌عمل آمده شواهدی دال بر سودمندی این درمان‌ها به‌خصوص با رویکردهای عمیق‌تر را نشان داده است. در شرایط فقدان درمان‌های دارویی برای وابستگی به حشیش و عواقب روانی- اجتماعی، رفتاری و اجتماعی ناشی از آن درمان‌های روانی- اجتماعی همانند درمان‌های انگیزشی و پیشگیری از عود برای این بیماران توصیه می‌شود.
