کهولت سن با پیامد‌های منفی زیادی همراه است. در این دوره از زندگی ناتوانی حرکتی _ عضلانی، درد در اندام‌ها، آرتروز و بیماری‌های زیادی، سراغ عزیزان سالخورده شما می‌آیند و شما را به فکر راه چاره برای درمان و مقابله مشکلات سالمندتان می‌اندازند. رفت و آمد و مراجعه به مطب فیزیوتراپیست و پزشک نیز برای سالمند و خانواده سالمند همراه با چالش‌هایی است. از انتظار برای رسیدن وسیله نقلیه عمومی گرفته تا انتظار در ترافیک سنگین و صف بیماران همگی می‌توانند برای سالمند، سخت و غیر قابل تحمل باشد.فیزیوتراپ سالمندان پس از حضور در منزل شما در دو مرحله به درمان عزیزان شما می‌پردازد. او در مرحله اول وضعیت سالمند را بررسی می‌کند. فیزیوتراپیست برای انتخاب روش مناسب درمان، درباره مشکلات سالمند از او سوال می‌پرسد و از او می‌خواهد سابقه بیماری، ناتوانی‌ها، نقطه درد در بدن، زمان شروع و…را مشخص کند.پس از این مرحله، متخصص اطلاعات را در ذهن خود تدوین کرده و تشخیص میدهد که سالمند به چند جلسه فیزیوتراپی و به چه نوع تمریناتی برای حل مشکلات خود نیاز دارد.حرکات فیزیوتراپی برای سالمندان بسته به نوع بیماری متفاوت است اما فیزیوتراپ با ارزیابی که قبلا انجام داده این حرکات را مشخص می‌کند و با برنامه‌ریزی برای انجام آن‌ها، درمان آغاز می‌شود.
توجه داشته باشید انتخاب یک فیزیوتراپیست حرفه‌ای حتی مهم‌تر از انجام به موقع و مداوم تمرینات است. زیرا هر خطا در انتخاب نوع تمرین یا شیوه درمانی شما را از هدفتان که درمان و بهبود سالمند است دور می‌کند، زمان و هزینه هدر می‌رود و حتی ممکن است انجام آن تمرینات عواقب بدی برای سالمندتان به همراه داشته باشد.
انواع فیزیوتراپی سالمندان
فیزیوتراپی سالمندان، به آن‌ها در مقابله با پیری و عوارض آن کمک می‌کند. علاوه بر این افراد سالخورده، با سیستم ایمنی ضعیف، ناتوانی در حفظ تعادل و پیری اندام‌ها، بیش‌تر از سایر افراد مستعد بیماری خواهند بود. کم نیستند بیماری‌هایی که راه درمان آن‌ها فیزیوتراپی است. مانند سکته قلبی و مغزی، آرتروز ، پارکینسون، کاهش دامنه حرکتی ، سستی و رخوت ، دمانس شکستگی استخوان ، پیچ خوردگی مفاصل ، پوکی استخوان و .....
روش های فیزیوتراپی در سالمندان
سرما درمانی : سرما درمانی که به کرایوتراپی نیز معروف است، با استفاده از وارد کردن سرما به بدن انجام می‌شود. معمولا از آن برای کاهش التهاب مفاصل و کاهش درد در نواحی مختلف بدن استفاده می‌شود. بررسی آن به طور جزئی‌تر اینگونه است که سرما باعث بی حس شدن بدن و کاهش ارسال سیگنال‌های درد به مغز شده و درنهایت بیمار درد کم‌تری خواهد داشت. از طرفی در واکنش طبیعی بدن با سرما، زمانی که قسمتی از بدن تحت سرما درمانی قرار می‌گیرد رگ‌ها تنگ‌تر شده و جریان خون را در این منطقه کاهش میدهد. پس از اتمام سرما درمانی و با بازگشت دمای بدن به حالت عادی، دوباره رگ‌ها گشادتر می‌شوند و جریان خون افزایش می‌یابد. در این مرحله سلول‌های ملتهب و متورم شسته و جابجا می‌شوند؛ به همین علت شاهد کاهش التهاب در آن ناحیه خواهیم بود. توجه داشته باشید به دلیل امکان وجود بیماری‌های قلبی در سالمندان وارد کردن شوک آب سرد یا گرم باید حتما با دستور متخصص صورت گیرد. گاهی سرما تنها به یک موضع خاص و گاهی بر تمام بدن وارد می‌شود و به طور کلی با استفاده از موارد زیر قابل اجرا است:اسپری سرد کننده / کیسه یخ / پروب کرایوتراپی / اتاقک سرما و…
آب درمانی : در روش آب درمانی یا هیدروتراپی، سالمند درون آب قرار می‌گیرد و تمرینات خاصی را که توسط متخصص برای او تجویز شده را انجام میدهد. از فواید آب درمانی، افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات ضعیف شده و تقویت مفاصل، بهبود عملکرد آن‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن و رفع خستگی را می‌توان نام برد. به طور کلی هیدروتراپی در درمان بیماری‌های زیر موثر است:درمان اسپاسم‌های عضلانی / درمان آرتروز / کاهش درد در نقاط مختلف بدن (کمردرد، گردن درد، زانو درد و....) / روماتیسم / فلج اندام‌ها / کشیدگی یا پارگی عضلات و .....
تحریک الکتریکی : الکتروتراپی یا تحریک الکتریکی یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده در فیزیوتراپی است که برای درمان سالمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحریک بدن برای ترمیم آسیب‌های اسکلتی عضلانی و کاهش درد دو مزیت مهم در این روش درمانی است. دستگاهTENS یا دستگاه تحریک الکتریکی یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات فیزیوتراپی سالمندان در منزل است. در تحریک درمانی پزشک معالج، الکترود‌ها را روی پوست و ناحیه آسیب دیده قرار میدهد؛ الکترود‌ها به وسیله سیم به دستگاهTENS متصل هستند. در حقیقت سینگال‌های ضعیف تولید شده به وسیلهTENS با استفاده از پد‌ها روی بدن تاثیر می‌گذارند. تعدادی از بیماری‌هایی که این روش در درمان آن موثر است شامل:نقرس / التهاب ناشی از جراحی / انواع آرتروز /درد مزمن در نواحی مختلف بدن(کمر، گردن، شانه و....) / انواع دیسک(دیسک گردن، دیسک کمر) و ...
حرکات ورزشی : از قسمت‌های مهم فیزیوتراپی، تمرین درمانی یا همان حرکات ورزشی است که شامل حرکات اصلاحی سالمندان نیز می‌شود. این تمرینات معمولا بر اساس مشکلات بیمار و با توجه به وضعیت او، توسط فیزیوتراپیست تعیین می‌شود. افزایش دامنه حرکتی، کاهش درد و کاهش التهاب سه تاثیر مهم ورزش درمانی در فیزیوتراپی است. حرکات ورزشی با اهداف زیر برای سالمند مورد استفاده قرار می‌گیرند:کاهش سفتی و خشکی مفاصل و عضلات / افزایش جریان خون / بهبود توان عضلات / انعطاف پذیری عضلات و مفاصل و… / افزایش قدرت بدنی
الکتراسوند درمانی : در این روش که با دستگاه‌های مخصوص صورت می‌گیرد، با ارسال امواج مکانیکی و صوتی به سلول‌های زیر پوست، ارتعاشاتی ایجاد کرده و تولید گرمای عمقی می‌کند. گردش خون افزایش پیدا می‌کند، التهابات کم و روند ترمیم بافتی سرعت می‌گیرد.
منوال تراپی : در منوال تراپی یا همان درمان دستی، فیزیوتراپیست با دست خود، روی ستون فقرات و اندام‌هایی مثل دست و پا با شیوه‌هایی که آموزش دیده مانور میدهد و باعث سرعت بخشیدن به روند بهبود بیمار و کاهش درد می‌شود. ماساژ عمقی، جا اندازی مفاصل و استفاده از تکنیک‌های فشاری تعدادی از فعالیت‌هایی است که در منوال تراپی سالمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اگر بخواهیم تکنیک‌های منوال تراپی برای فیزیوتراپی سالمند را نام ببریم به شکل زیر است:
حرکت مفاصل: در این تکنیک فیزیوتراپیست، مفصل را در جهت خاصی حرکت میدهد که با کشش عضله و مفصل همراه است. از طرفی این کشیدگی باعث کاهش درد سالمند و افزایش دامنه حرکت مفاصل می‌شود.
کشش عضله : فیزیوتراپیست برای ایجاد کشش در عضله هدف، از بیمار می‌خواهد خود را مدتی در یک حالت خاص قرار دهد تا سایر عضلات شل شده و عضله آسیب دیده حالت کشیدگی پیدا کند؛ این روش باعث کاهش درد بیمار می‌شود.
انرژی عضلانی : این روش معمولا برای افزایش عملکرد عضو آسیب دیده و تقویت عضلات انجام می‌شود.
گرما درمانی : گرما درمانی دقیقا برخلاف سرمادرمانی عمل می‌کند؛ یعنی در گرما درمانی با استفاده از انبساط عروق، درد کاهش پیداکرده و دامنه عملکرد عضلات افزایش پیدا می‌کند. از گرما درمانی برای مشکلاتی همچون سندروم درد میوفاشیال، کمر درد، آسیب‌های ستون فقرات، آرتروز، درد‌های عضلانی، درد پا ، لگن و…استفاده می‌شود. کمپرس‌های گرم، چک‌های حرارتی، پمادهای حرارتی و…نمونه‌هایی از روش‌های گرما درمانی در فیزیوتراپی سالمندان به شمار می‌روند.
